Why Do People Eat or Chew Tobacco and Lime? The Bitter Truth Behind the Habit

लोक तंबाखू आणि चुनं का खातात? — सवयीमागचं कटू सत्य

तंबाखू चघळण्याची सवय अनेक देशांमध्ये विशेषतः आशिया व आफ्रिकेमध्ये मोठ्या प्रमाणावर आढळते. यामध्ये एक खास मिश्रण वापरलं जातं: तंबाखू आणि चुना (कॅल्शियम हायड्रॉक्साईड). पण प्रश्न असा पडतो की, लोक हे आरोग्यास अत्यंत घातक मिश्रण का चघळतात?

चला या सवयीमागचं शारीरिक, मानसिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक विश्लेषण करूया.

---

🧪 तंबाखू आणि चुनं म्हणजे नेमकं काय?

तोंडात ठेवून चघळण्यासाठी वापरलं जाणारं तंबाखू हे सामान्यतः वाळवलेल्या किंवा प्रक्रियायुक्त तंबाखूच्या पानांचं स्वरूप असतं. हे अनेकदा स्ले़कड लाइम (चुना) या रसायनासोबत मिसळलं जातं.

चुना तोंडातील लाळेचा pH वाढवतो, ज्यामुळे निकोटीन शरीरात अधिक वेगाने शोषला जातो. अनेकदा यामध्ये सुपारी, पान, मसाले किंवा गोड पदार्थही मिसळले जातात.

---

🧠 का लागतो हे व्यसन?

1. निकोटीनचं व्यसन

निकोटीन हे एक खूपच व्यसनी रसायन आहे. चुना हे शोषण वेगवान करतो आणि त्याचा “किक” लवकर लागतो. त्यामुळे शारीरिक आणि मानसिक व्यसन निर्माण होतं.

2. जागेपण आणि ऊर्जा वाटणे

निकोटीन हे उत्तेजक आहे. अनेकांना तंबाखू खाल्ल्यानंतर जागेपण, ताजेपणा आणि भूक कमी होणं जाणवतं. म्हणून शारीरिक काम करणारे मजूर, ट्रक ड्रायव्हर इ. हे सतत चघळत असतात.

---

🧘‍♂️ सामाजिक व सांस्कृतिक कारणं

3. परंपरा आणि संस्कृती

काही ठिकाणी तंबाखू आणि चुनं चघळण्याची सवय ही पिढ्यान्‌पिढ्यांची परंपरा आहे. काही ठिकाणी पाहुण्याला तंबाखू देणं ही आदराची गोष्ट समजली जाते.

4. सहकाऱ्यांचा प्रभाव आणि सहज उपलब्धता

गावाकडे किंवा कामगार वर्गात मित्रांचा प्रभाव आणि सुलभ उपलब्धता यामुळे सवय सहज लागते. वयस्कर लोक तंबाखू खातात हे पाहून तरुणही सुरुवात करतात.

---

🤢 आरोग्यावर परिणाम

तंबाखू आणि चुनं खाणं अजिबात सुरक्षित नाही. याचे अनेक गंभीर दुष्परिणाम आहेत:

तोंडाचा कर्करोग

दात गळणे व हिरड्यांचे आजार

पचनाचे विकार

निकोटीनचं व्यसन

मुखात पांढरे डाग (ल्युकोप्लाकिया) – कर्करोगापूर्व स्थिती

चुना तोंडातील पेशींना नुकसान पोहोचवतो, ज्यामुळे तंबाखूमधील घातक रसायनं शरीरात सुलभपणे प्रवेश करतात.

---

🛑 सुटणं इतकं सोपं नाही का?

निकोटीन मुळे मेंदूमध्ये रासायनिक बदल होतात. सवय मोडण्याचा प्रयत्न केल्यास चिडचिड, बेचैनी, मानसिक अस्वस्थता यांसारखे लक्षणं दिसू शकतात. म्हणूनच सवय मोडणं कठीण जातं.

---

✅ उपाय काय?

1. जागरूकता अभियान – शाळा, महाविद्यालये आणि गावांमध्ये तंबाखूचे दुष्परिणाम समजावणं.

2. समुपदेशन व उपचार गट – मानसिक आणि व्यसनमुक्ती सल्ला.

3. वैकल्पिक साधने – निकोटीन गम, चॉकलेट, पॅचेस इ.

4. कडक नियम – जाहिरातींवर बंदी, दर वाढवणं, उत्पादनांवर चेतावणी.

---

📝 निष्कर्ष

लोक तंबाखू आणि चुनं का खातात यामागे अनेक कारणं आहेत — शारीरिक व्यसन, सांस्कृतिक परंपरा, सामाजिक प्रभाव आणि मानसिक राहत. पण त्यामागे आरोग्याच्या गंभीर समस्या लपलेल्या असतात.

सुटणं अवघड असलं तरी अशक्य नाही. योग्य माहिती, आधार, आणि इच्छाशक्ती असेल तर आरोग्यदायी जीवनाकडे वळण शक्य आहे.